PIMS-TS – info dla rodziców

listopad 2020

Update, grudzień 2020: TUTAJ macie dodany update, zgodny z naszymi polskimi zaleceniami postępowania w PIMS, które się w międzyczasie pojawiły.

To nie jest artykuł dla medyków. W naszych medycznych portalach mamy teraz dużo informacji o PIMS-TS, przygotowanych przez profesjonalistów obeznanych w temacie sto razy bardziej, niż ja.

To notatka dla rodziców, żeby wiedzieli, na co zwracać uwagę.

Jeśli nie chce Ci się czytać całości, możesz od razu przejść do fragmentu: PIMS-NAJWAŻNIEJSZE INFO DLA RODZICÓW.

PIMS-TS, tu i teraz (opowieści z życia lekarki, bez których przeżyjecie)

Kilka dni temu rozmawiałam z koleżanką-lekarką, że nie, my jeszcze nie mamy. Ona, że też jeszcze nie mają. Teraz rozmawiamy całkiem inaczej. Dzwonię do ośrodka X, żeby przekazać dziecko. 2 tygodnie temu nie mieli żadnego dziecka z PIMS. W momencie, gdy dzwonię, mają 5 takich dzieci. Na dyżurze odbieram telefon z POZ. Pani doktor podejrzewa u swojego pacjenta, pyta, jak to wygląda u dzieci na oddziale.

Od zeszłego tygodnia ze znajomymi z POZ i oddziałów pediatrycznych mówimy ciągle o tym. Jak u Waszych dzieci to przebiega? Jak leczycie? Są oficjalne zalecenia, które znamy i według nich postępujemy. Jednocześnie choroba jest różna w swoim przebiegu i wymaga dodatkowych działań w zależności od sytuacji. Nie w każdym ośrodku jest dostępny każdy rodzaj leczenia. Jak szybko dzieci się poprawiają? W jaki sposób się pogarszają? Mam pacjenta z tym i z tym, czego się mogę jeszcze spodziewać, na co uważać? Nie zdradzamy żadnych danych pacjentów, wiadomo. Uczymy się wspólne choroby, którą świat opisywał od kilku miesięcy, my obserwujemy w większej skali od kilkunastu dni.

I UWAGA, internetowi mędrcy mają swoje zdanie na ten temat! Wymyśliliśmy kolejną chorobę! Wymyśliliśmy nową chorobę (nie wiem w sumie kto, Bill Gates, polscy lekarze czy jeszcze inni złole), żeby nastraszyć rodziców, żeby ich zmusić do szczepień czy jakieś jeszcze inne mroczne motywacje nam przyświecają. Jak zawsze żałuję, że ci mędrcy nie pójdą ze mną na jeden dyżur, mogliby zobaczyć w echo, jak słabo się kurczy serce dziecka, mogliby całą noc się wpatrywać w monitory albo powiedzieć rodzicowi, co się właśnie dzieje.

Nie wymyśliliśmy sobie nowej choroby, żeby mieć więcej stresu w pracy. Mamy do czynienia z reakcją organizmu, którą obserwuje się u dzieci kilka tygodni po kontakcie z wirusem SARS-Cov2. A że gwałtowny wzrost zachorowań w Polsce mieliśmy kilka tygodni temu, teraz pojawiają się kolejne dzieci z PIMS.

PIMS-TS = wieloukładowy zespół zapalny po COVID-19

Nazw jest kilka, obecnie w polskich materiałach najczęściej używamy Paediatric Inflammatory Multisystem Syndrome Temporally associated with SARS-CoV-2: PIMS-TS. Czyli wieloukładowy zespół zapalny powiązany z COVID-19.

Ale myślę, że zwisają Wam trudne, długie nazwy. Co Wy jako rodzice musicie wiedzieć o tym cholerstwie?

Zwykle, gdy dorośli chorując na COVID-19, dzieciaki mają lżejsze objawy albo nie mają ich wcale (prawodpodobnie objawy rozwija tylko ok. połowa zakażonych dzieci). Czasem nawet nie wiadomo, czy w ogóle się zakaziły. Badania donosiły o zwykle łagodnym przebiegu u dzieci w porównaniu do dorosłych. I to prawda – w trakcie COVID-19 objawy u dziecka najczęściej nie są nasilone. A potem…

Niezależnie od tego, czy Wasze dzieci miały przebieg objawowy/ skąpoobjawowy/ bezobjawowy czy miały jedynie kontakt z osobą zakażoną SARS-Cov, przez najbliższe tygodnie obowiązuje Was czujność.

Wg dotychczasowych badań PIMS występuje najczęściej 2-4 tygodnie (w niektórych źródłach 3-5 tygodni) po COVID-19, ALE jeżeli Wasze dziecko nie miało objawów choroby, nie miało robionego testu, a np. chorowali w domu rodzice, nie wiemy dokładnie, w którym momencie doszło do zakażenia wirusem. Więc nie przywiązujcie się do tego 2-4 tygodnie, bo to granica orientacyjna, a nie jedyna słuszna. W pracy widujemy też dzieci ok. 6 tygodni od choroby domowników. Czujność!

Czujność polega na tym, że przy każdej gorączce dziecka w ciągu kilka tygodni po potwierdzonym/możliwym zakażeniu SARS-Cov2, należy mówić lekarzowi wyraźnie, kiedy dziecko miało kontakt z wirusem! Nie ma tu miejsca na historie: „Nie przyznam się teraz, bo wtedy też się nie przyznałem nikomu, że nie mam węchu i smaku, bo nie chciałem brać wolnego w pracy”. Lekarz takich info nigdzie dalej nie zgłasza, możecie to ubrać w słowa jakie chcecie („Przyjechała do nas ta okropna ciotka, która się nie przyznała, że ma objawy, a Stasiu się z nią bawił cały dzień i to było w połowie października”). To BARDZO. WAŻNA. INFORMACJA.

Pierwsza ważna informacja: dziecko nie musiało przechodzić COVID objawowo, żeby rozwinąć PIMS! Każde dziecko po kontakcie z wirusem SARS-Cov-2 może mieć PIMS.

Do końca nie znamy przyczyny. W ogóle na całym świecie dopiero uczymy się choroby COVID-19 (wszystko na jej temat według siebie wiedzą tylko pseudocelebryci). PIMS-TS to prawdopodobnie reakcja immunologiczna organizmu dziecka: kilka tygodni po kontakcie z wirusem SARS-Cov2 organizm produkuje przeciwciała, które atakują ważne narządy. Serce, nerki, przewód pokarmowy, płuca, skórę, oczy. Trzeba to szybko rozpoznać i leczyć. Według aktualnej wiedzy, powikłania zespołu zwykle się cofają, jeśli włączymy leczenie szybko. Szybkie rozpoznanie to dobre rokowanie! Jeśli zespół jest rozpoznany późno, sytuacja staje się o wiele poważniejsza.

Druga ważna informacja: objawem, który występuje zawsze, jest GORĄCZKA.

PIMS – najważniejsze info dla rodziców

1. Objawy występują zwykle 2-4 tygodni po przebyciu COVID-19 (również bezobjawowym, więc wystarczy w wywiadzie kontakt z osobą zakażoną).
2. Dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku 7-10 lat (mediana: 9 lat). (update, bo jest dużo pytań o to: może wystąpić od 0 do 19-20 lat, a wiek 7-10 to najczęstszy).
3. ZAWSZE (według tego, co teraz wiemy) występuje GORĄCZKA. Niektóre definicje choroby mówią o >3 dobach gorączki, w innych wystarczy >24 godziny gorączki, żeby myśleć o wieloukładowej reakcji zapalnej.
4. ZAWSZE podwyższone wskaźniki zapalne w badaniach z krwi (np. CRP).
5. Zwykle w 4-5 dobie choroby występuje WYRAŹNE POGORSZENIE stanu dziecka.
6. Każda gorączka kilka tygodni po kontakcie z SARS-Cov-2: od razu mówimy lekarzowi, że był kontakt z wirusem i kiedy! I jeśli w kolejnych dniach gorączki dochodzą dodatkowe objawy, to znowu się kontaktujemy z lekarzem!
7. Dodatkowe objawy to:
8. Najczęstszy dodatkowy objaw: OBJAWY BRZUSZNE. Ból brzucha, wymioty, biegunka.
9. OBJAWY Z UKŁADU KRĄŻENIA (wg aktualnej wiedzy >80% dzieci). Np. przyspieszona akcja serca, bez innych powodów. W czasie gorączki, odwodnienia może występować tachykardia, ale w momencie, gdy dziecko jest dobrze nawodnione, nie gorączkuje, akcja serca nie powinna być przyspieszona. Normy akcji serca są różne dla wieku, im młodsze dziecko tym szybciej serce może bić. Upraszczając, myślę, że przy ponad 100/min u 7-10 latków należy ten fakt zgłaszać lekarzowi.
10. WYSYPKA (wg aktualnej wiedzy >70% dzieci). Różnie wygląda. Często to zlewające się czerwone plamy na tułowiu, kończynach, mogą być też na buzi. Nie swędzi, nie boli.
11. CZERWONE OCZY (wg aktualnej wiedzy >60% dzieci). Zapalenie spojówek, bez ropy. Mogą być czerwone tylko na obwodzie, a wokół źrenicy „zdrowe, białe” oko.
12. Osłabienie.
13. Czerwone, popękane usta. Żywoczerwony język.
14. Ból głowy, obrzęk i ból szyi.
15. Obrzęki/bóle stóp, dłoni.
16. Rzadko występują objawy oddechowe (kaszel itp.) (wg aktualnej wiedzy ok. 20% dzieci)

Kiedy kontakt z lekarzem?

Pilnie kontaktujesz się z lekarzem, gdy Twoje dziecko jednocześnie:

• Ma gorączkę (bez gorączki to nie PIMS)
• W ciągu ostatnich kilku tygodni chorowało na COVID-19 albo mogło mieć kontakt z wirusem SARS-Cov2
• Ma jakiekolwiek dodatkowe objawy z listy powyżej (wysypka, zapalenie spojówek, bóle brzucha itd.).

Kontaktujesz się z lekarzem, lekarz planuje dalsze postępowanie. Jasne, że gorączka z wysypką albo bólem brzucha to nie musi być od razu PIMS. Ale w aktualnym okresie jako rodzice i lekarze musimy mieć oko na takie dzieci! I jeśli np. lekarz zbierze wywiad i powie: „Okej, na razie to sama gorączka, obserwujemy”, a w kolejnym dniu dziecko budzi się z zapaleniem spojówek i wysypką na całym ciele, PONOWNIE kontaktujesz się z lekarzem.

Dziecko z PIMS zwykle w kolejnych dniach choroby wygląda i czuje się coraz gorzej. Dlatego zachowajcie czujność.

A dalej leczeniem zajmują się lekarze na oddziale.

Update, grudzień 2020:

W Przeglądzie Pediatrycznym 2020/Vol.49/No.4/1-9 (pod tym linkiem możecie też przeczytać pełna, szeroką diagnostykę szpitalną, czyli jak się ustala, czy naprawdę mamy do czynienia z PIMS) pojawiły się polskie wytyczne postępowania z dzieckiem PIMS-TS. Zgodnie z nimi PIMS-TS rozpoznajemy u dziecka (0-18 lat, najczęstszy wiek to ok. 9 lat), które MA WSZYSTKO PONIŻSZE NARAZ:

1. Przynajmniej 3 doby gorączkuje, zwykle >38,5st.C
2. Ma wysokie wskaźniki zapalne. (W warunkach POZ chodzi o CRP, pozostałe liczne badania dorobimy sobie na oddziale. Z CPR nie ma reguły! Ale najczęściej jest powyżej 100 mg/l).
3. Ma dodatkowe objawy z przynajmniej DWÓCH narządów/układów, o których Wam tam wyżej pisałam (np. biegunka + zmiany skórne, ból brzucha + zapalenie spojówek, kaszel + zmiany skórne itp.)

Kolejnym warunkiem, które ma być spełniony, jest wykluczenie innej przyczyny takiego stanu dziecka. To już nie należy do Was! Tylko do lekarzy. Jeśli macie powyższe 3 punkty spełnione, kontaktujecie się pilnie z lekarzem.

(A jeśli chodzi o typowo medyczne postępowanie z takim dzieckiem (diagnostyka, monitorowanie, leczenie na oddziale, powikłania), zapraszam medycznych ziomków na webinar w ramach poznańskiego oddziału IFMSA, gdzie będę mówić studentom o PIMS-TS. I ofkoz o USG płuc :). 14 grudnia o 19:00).

Do usłyszenia na instagramie :).